31 YANVAR — MƏMMƏDƏMİN RƏSULZADƏNİN DOĞUM GÜNÜ

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (Məmməd) (tam adı: Məhəmməd Əmin Axund Hacı Molla Ələkbər oğlu Rəsulzadə; d.  31 yanvar 1884, Bakı – ö.  6 mart 1955, Ankara) — Azərbaycanlı dövlət və ictimai xadimi, siyasətçi və publisist, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (1918-1920) banilərindən və Azərbaycan siyasi mühacirətinin liderlərindən biri. Azərbaycan tarixinin ən görkəmli və böyük şəxsiyyətlərindən olub, Azərbaycan milli istiqlal hərəkatına başçılıq etmişdir. Onun «Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz!» ifadəsi XX əsrdə Azərbaycanda müstəqillik hərəkatının şüarı olmuşdur.

 

Мамед Эмин Ахунд Гаджи Молла Алекпер оглы Расулзаде́ (азерб. Məhəmməd Əmin Axund Hacı Molla Ələkbər oğlu Rəsulzadə; 31 января 1884, село Новханы, Бакинская губерния, Российская империя — 6 марта 1955, Анкара, Турция) — азербайджанский государственный, политический и общественный деятель, журналист и драматург, председатель Национального Совета Азербайджана в 1918 году.

31 YANVAR 1902 — ŞAMAXI ZƏLZƏLƏSİ

1902-ci il yanvar ayının 31-də gündüz saat 12 radələrində, baş vermiş sonuncu təbii fəlakət zamanı bu antik şəhər tamamilə dağılıb, maddi mədəniyyətimizin sonuncu ən unikal nümunələri də yerlə yeksan olmuş, torpağın dərin qatlarına gömülüb. Təsadüfi deyil ki o zamanın bir sıra mətbuat nümunələri bu təbii fəlakəti «Qiyamət günü» ilə müqayisə edərək onun dəhşətləri barədə məlumatlar dərc ediblər. Məlumatlara görə 1902-ci ildəki zəlzələ zamanı şəhərin 2.000 nəfərdən artıq sakini həlak olub, minlərlə insan yaralanıb, 20.000 nəfərədək əhali evsiz-eşiksiz qalıb, 4 min yaşayış evi, 8 qədim məscid, iki kəlisa, 10-dan artıq mədrəsə, 40 qədim şərq hamamı, onlarla ticarət obyekti, bazar-dükan dağılaraq yerlə yeksan olub. Şəhərdə zəlzələ sonrası böyük panika yaşanıb, əhali qorxu içərisində qaçışmağa başlayıb. Zəlzələ nəticəsində şəhərdəki 5.000 evdən 4.000-ni tamamilə dağılmış, həmçinin Şamaxı uezdində yerləşən 126 kənddə 3.000-dən çox ev, 40 məscid və çoxlu təsərrüfat tikililəri dağılmışdı. Zəlzələdən sonra hökümət rəsmiləri və Qırmızı Xaç Komitəsi əhaliyə yardım etmək üçün əraziyə gəlib. Bütün bu faktlar ötən əsrin əvvəllərində Sankt-Peterburq şəhərində çap olunan «Niva» adlı dərginin 97-ci sayında rəsmən öz təsdiqini tapıb. Hal-hazırda həmin dərginin zəlzələ ilə bağlı səhifələri Şamaxı Diyarşünaslıq Muzeyində saxlanmaqdadır.

VİKİPEDİYA

Zəlzələdən 5 gün sonra — fevralın 5-də “Kaspi” qəzeti öz reportajında yazırdı:

“Şəhərin aşağı və orta hissəsi, yəni, tatarlar yaşayan hissələr torpaqla bir olub. Bütün tikililər minlərlə adamı udmuş xarabalıqlara dönüb. Hər şey — məktəblər, məscidlər, o cümlədən əvvəlki zəlzələlərə tab gətirməyi bacarmış Cümə məscidi, hamamlar, birmərtəbəli və ikimərtəbəli evlər, varlıların və yoxsulların evləri — hamısı zəlzələyə qurban gedib. 12 hamamın xarabaları altında çoxlu qadın qalıb. Yanvarın 31-i cümə axşamı günüydü və həmin gün hamamlarda qadınların yuyunmaq növbəsi idi… Rus-tatar məktəbi uçub. Şamaxının yuxarı hissəsi — erməni məhəlləsi də dağılıb və cəmisi 30-40 ev salamat qalıb. Pravoslav kilsəsi, kazarmalar, xəzinədarlıq binası dağılıb, türmə və qəza idarəsinin binası zədələnib. Bu hissədə küçələr enli olduğundan ölənlər azdır. 30 erməninin və 200 müsəlmanın cəsədləri çıxarılıb. Esablamalara görə, uçqunların altında hələ 2 min adam qalmaqdadır.”.

http://archive.teleqraf.com/news.php?id=26578#.Vq2fKIemT4Y

 

31 YANVAR 1992 — MİLLİ QƏHRƏMAN TƏBRİZ XƏLİLBƏYLİ HƏLAK OLUB

Xəlilbəyli Təbriz Xəlil Rza oğlu — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı; Qarabağ müharibəsi şəhidi. Azərbaycanın xalq şairi Xəlil Rzanın oğlu.

1964-cü il 12 fevralda Bakı şəhərində dünyaya göz açmışdır. 1981-ci ildə Bakı şəhəri M.Müşfiq adına 18 saylı orta məktəbi bitirmişdi. 1982-ci ildə o, Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutuna daxil olur. Təhsilini qiyabi davam etdirərək, həm də C.Cabbarlı adına «Azərbaycanfilm» kinostudiyasında işıqçı işləyir.

Xəlilbəyli Təbriz 1991-ci ilin sonunda könüllü olaraq cəbhəyə yollandı. Xromord və Naxçıvanik kəndləri uğrunda gedən döyüşlərdə o, qəhrəmanlıq nümunəsi göstərmişdi. Döyüş şücaətinə görə DİN-nin «Boz qurd» mükafatına layiq görülüb. 1992-ci il 31 yanvar Təbriz Xəlilbəylinin son döyüşü oldu. O, qəhrəmancasına həlak oldu.

Ailəli idi. İki qızı yadigar qalıb.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 8 oktyabr 1992-ci il tarixli 264 saylı Fərmanı ilə Xəlilbəyli Təbriz Xəlil Rza oğluna ölümündən sonra «Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı» fəxri adı verilmişdir.

Bakı şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmişdir.

Bakı şəhərindəki küçələrdən biri onun adını daşıyır. Yaşadığı evin qarşısına xatirə lövhəsi vurulub.

ŞƏHİD ƏSGƏR NAHİD SƏFƏROV LƏNKƏRANDA DƏFN EDİLİB

Lənkəran. Ağəddin Babayev — APA. Ötən gün saat 15.00 radələrində Azərbaycan-Ermənistan sərhədində düşmən təxribatı nəticəsində şəhid olan Azərbaycan Ordusunun əsgəri, 1996-cı il təvəllüdlü Nahid Fikrət oğlu Səfərov bu gün dəfn edilib.

APA-nın cənub bürosunun məlumatına görə, Tovuz rayonu istiqamətində şəhid olan əsgər bu gün doğulduğu Lənkəran rayonunun Vilvan kəndində torpağa tapşırılıb.

Dəfn mərasimində kənd sakinləri, Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin Lənkəran rayon şöbəsinin əməkdaşları, şəhidin qulluq etdiyi hərbi hissənin əsgər və zabitləri  iştirak ediblər.

Əsgərlərin yaylım atəşindən sonra şəhid torpağa tapşırılıb.

Qeyd edək ki, N. Səfərov 2014-cü ilin oktyabr ayında orduya çağırılıb. Tərxis olunmağına cəmi 2 ay qalmışdı.

http://m.apa.az/az/news/413941

ŞAMAXI QƏZASININ BALOĞLAN-QUBALI KƏNDİNDƏ KÜTLƏVİ QIRĞIN

AKT

1919-cü il fevralın 6-cı günündə.

Mən, Balaoğlan- Qubalı kəndinin kəndxudası, 217 ev sayında kəndin seçilmiş möhtərəm sakinləri ilə bilikdə aşağıdakılar barədə akt tərtib edirik: 1918-ci ilin mart ayında ermənilərin kəndimizə hucumu zamanı kənd sakinləri aşağıdakı ziyanlara məruz qaldılar:

1.Öldürənlər: kişi — 400, qadın — 290, uşaqlar — 348.

1. Yaralananlar: kişi -40, qadın — uşaqlar -40.
2. 300.000 rubl məbləğində 207 ev və tikindi dağıdılıb. (Sənədin əslində 300.000 rəqəminin üstündən xətt çəkilib, görünür bu məbləğ səhvdir).
3. 285.000 rubl dəyərində ev, tikililər yandırılıb.
4. 30.000.000 manat dəyərində 10.000 baş iri buynuzlu mal-qara qovulub aparılıb və öldürülüb.
5. 15.000.000 dəyərində 15.000 baş xırda heyvan və qoyun.
6. 24.000.000 rubl dəyərində ev əşyları, kənd təsərrüfatı alətləri, çörək və taxıl talan edilərək aparalıb.
7. 100.000 dəyərində tut və üzüm bağları sıradan çıxarılıb.
8. 10.000.000 rubl dəyərində məhsul… və çörəklər aparılıb və zay edilib.
9. Əkilməmiş sahələrdən dəyən ziyan 10.000.000 r.
10. Bütün ziyanlar 8.978.500 (? min) rub. (Belə aktlar Padar, Təəzə ceqirli, köçyeri Xila, Şorbaçı, Paşalı, Kövlər, Kazımi, Talış, Meinimanq, Abdulyan, Kolanı -Turanı, dağ Kolanısı, Bzoavend Rəhimli, Rəhim Ağalı, Qaraqaşlı, Rəncbər, Qaraqaşlı Arat, Nəvaqi, Kuruzma kəndlərinin kəndxudaları tərəfindən tərtib edilmişdir).

 

Möhür

Kənd kəndxudası imza

Kənd mollası imza

Ağsallar 7 imza

 

Müttəfiq orduların baş komandanı əlahəzrət Tomsona şamaxılıların vəkil etdiyi Bakı şəhərində yaşayan Hacı Sol-Zamanov, Hacı Mir İsmayıl və Meşəli Abdul Hüseyn Nadirovdan.

 

Mənbə: MDAor AzSSR,F.1061, op.1,i.99, l.12

 

 

ZƏNGƏZURDAN GƏNCƏ QUBERNATORUNA RAPORTLAR

1. Zəngəzur Qəza Rəisinin Gəncə Qubernatoruna 28 yanvar 1919-cu il tarixli 180 №li raportu.

 

Beşinci sahədə Kiqi-Doralı dərəsində yerləşən Kirətağ, Kovşut, Qarabaş, Baharlu, Kiqi, Daşbaşı və başqa müsəlman kəndləri erməni quldur dəstələri və Andranikin dəstələrindən yüz nəfərdən ibarət bir bölüyün iştirakı ilə mühasirə vəziyyətində saxlanılmaqdarır. İkinci sahənin erməni kəndi Gerinzorun kənd yolunda pusqu quran ermənilər Ağarlu və Malxələf dərəsi ilə yol gedən müsəlmanları atəşə tuturlar.

 

42. Zəngəzur Qəza Rəisinin Gəncə Qubernatoruna 4 fevral 1919-cu il tarixli 229 №li raportu.

 

4-cü sahənin pristavı tərəfindən Gük-Qışlaq kəndini sakinlərindən Abbas Cavad oğlu və Nəbi Nəcəfli və bir də Kedekli kənd sakini Niyazəli Şükür oğlu Katar zavodlarına ordakı erməni Milli Şurasına göndəriliblər. Onlardan yalnız döyülmüş və yaralanmış Niyazəli Şükür oğlu geri qayıdıb, iki nəfərinin isə aqibəti məlum deyil, onlar atları ilə birlikdə orada saxlanılıblar.

 

43. Zəngəzur Qəza Rəisinin Gəncə Qubernatoruna 28 yanvar 1919-cu il tarixli 138 №li raportu.

 

3-cü sahədə ermənilər, Akarak və Qarababa kəndinin sakinləri bu il yanvarın 21-də Xoştabanlıların qoyun sürüsünə hücum edərək onu qovub aparmağa çalışıblar, lakin geri otuzdurublar.

 

44. Zəngəzur Qəza Rəisinin 21 yanvar 1919-cu il tarixli 94 №li raportu.

 

1918-ci il dekabrın sonunda Qaraçiman kəndi Akrak, Sirkatak v Ucanis erməni kəndləri tərəfindən darmadağın edilib, qeyd edirik ki, yeddi müsəlman öldürülmüşdür.

 

45. Cavad Qəza Rəisinin Gəncə Qubernatoruna 15 fevral 1919-cu il tarixli 301 №li raportu.

1919- ic yanvarın otuzunda can-Yataq və Gül-Yataq kəndlərinin sakinlərindən ibarət bir neçə silahlı erməni gənclərinin dəstəsi mal-qaranı qovub aparmaq məqsədilə Qalayçılar müsəlman kəndinə basqın edərək, hucuma keçiblər, lakin itkisiz geri otuzdurulublar.

http://soyqirim.tr.gg/AXC-d—k1-1918_1920-k2—Qaraba&%23287;-haqq&%23305;nda-m&%23601;lumatlar.htm

29 ЯНВАРЯ — ДЕНЬ РОЖДЕНИЯ ТОФИКА БАХРАМОВА

То́фик Бахра́мов (азерб. Tofiq Bəhramov, 29 января 1926, Агджабеди, Азербайджанская ССР, СССР — 12 октября 1993, Баку,Азербайджан) — советский, азербайджанский футбольный арбитр, приобретший известность благодаря засчитанному им голу.

Отец Бахрамов Бахрам из интеллигентной семьи, получил высшее образование в Петербурге, неоднократно репрессировался. Расстрелян в 1924 году. Мать Сария Сеидбейли — из азербайджанской семьи с дворянскими корнями, родилась в г. Шушалу в финале чемпионата мира 1966 года.

Помимо финала ЧМ-1966, Бахрамов судил и чемпионат мира 1970 года. На двух чемпионатах он отсудил два матча в качестве главного арбитра и шесть в роли линейного, в том числе и ещё один легендарный матч — полуфинал ЧМ-1970 Бразилия — Уругвай.

Он стал вторым советским судьёй, судившим на чемпионатах мира по футболу, после Николая Латышева, был первым советским арбитром, судившим финалы еврокубков. В 1972 году обслуживал в рамках Межконтинентального кубка матч между аргентинским «Индепендьенте» и нидерландским «Аяксом».

Бахрамов был линейным арбитром финального матча  чемпионата мира 1966 года между сборными Англии и ФРГ. Основное время закончились ничьей — 2:2. В дополнительное время после одного из ударов Херста мяч ударился в перекладину ворот, а затем от линии ворот отлетел в поле. Споры, о том, пересёк ли мяч линию ворот, не утихают до сих пор. В тот момент, когда мяч отскочил от перекладины, английские футболисты радостно вскинули руки. Арбитр Динст остановил игру и, пробиваясь сквозь немецких футболистов, бросился к Бахрамову. Он кивнул головой: гол был. Его окружили немцы, протестуя против такого решения, но Бахрамов остался непреклонным. Игра продолжилась, и незадолго до свистка, сигнализировавшего истечение дополнительного времени, Херст забил свой третий за эту игру мяч (первый и до сих пор единственный хет-трик в финалах чемпионатов мира по футболу). Матч завершился со счётом 4:2 в пользу Англии.

Позднее Бахрамов признался в своих мемуарах, что он посчитал, что мяч отскочил вниз не от перекладины, а от сетки ворот, а сам момент касания мячом линии ворот он не видел, но это и не имело значения в случае отскока от сетки.

 

28 YANVAR 1919 — ZAĞALI KƏNDİ YANDIRILIB

28 yanvar 1919 – Erməni-daşnak quldur dəstələri Gəncə quberniyasının Zağalı kəndini (indiki Daşkəsən rayonu ərazisində) yandırıblar.

36. Gəncə Qubernatorunun 14 fevral 1919-ci il tarixli 394 №li teleqramı.

311 nəfər müsəlman, Zağalı kənd sakinləri bəyan ediblər ki, yanvarın 28-də onların kəndləri erməni qoşunları tərəfindən məhv edilib, müsəlmanlardan 15 nəfər öldürülüb, sağ qalanları isə Azərbaycana qaçırlar.

37.Şuşa Qəza Rəisinin Gəncə Qubernatoruna 318 yanvar 1919-cu il tarixli 159 №li raportu., Günorta üstü saat 3-də, Nuker, Malıbəyli kənd sakini cəlal cümşüd oğlu Şuşadan Xaçdaş adlı yerə gedən yolda silahlı ermənilər tərəfindən soyulub, onun atı və arabasını ermənilər əlindən alıb, Daşkəndə aparıblar.

 

http://soyqirim.tr.gg/AXC-d—k1-1918_1920-k2—Qaraba&%23287;-haqq&%23305;nda-m&%23601;lumatlar.htm

28 YANVAR 1992 — MİLLİ QƏHRƏMAN VİKTOR SERYOQİN HƏLAK OLUB

Viktor Seryogin — Qarabağ müharibəsi şəhidi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.

23 mart 1944-cü ildə  Tbilisi şəhərində doğulmuşdur. 1986-cı ildə Kremençuq Mülki Aviasiya Məktəbini bitirdikdən sonra Zabrat Əlahiddə Aviasiya Dəstəsinə məxsus Mİ-2 vertolyotuna pilot təyin edilmişdi. Azərbaycanın Hərbi Hava Qüvvələrinin yaradılmasında onun böyük xidməti olmuşdur. Dəfələrlə ordenlərlə təltif olunmuşdu.

Qarabağ müharibəsində adı hər kəsə məlum olan Viktor sərrast atəşlərlə erməni işğalçılarının zirehli texnikalarını sıradan çıxarar, erməni yaraqlılarının postlarına od ələyərdi. Dəfələrlə atəşə tutulmasına baxmayaraq vertolyotu təmir etmiş yeni uçuşlar həyata keçirmişdi. Viktor Ağdərə, Şuşa, Ağdam səmasında özünəməxsus izlər qoymuşdu. Dinc sakinləri dəfələrlə xilas edərək təhlükəsiz əraziyə daşımışdı. O, 28 yanvar 1992-ci il dinc sakinləri təhlükəsiz yerə apararaq Ağdam-Şuşa istiqamətində hərəkət edirdi. Erməni yaraqlıları qəfil olaraq vertolyotu atəşə tutdular, Viktor alova bürünmüş vertolyotu kənara yönəldərək insanların tələf olmasının qarşısını ala bildi, özü izə heyətlə birlikdə qəhrəmancasına həlak oldu.

Ailəli idi, iki övladı qalıb.

Azərbaycan Respublikası prezidetninin 25 noyabr 1992-ci il tarixli 337 saylı fərmanı ilə Seryogin Viktor Vasilyeviç ölümündən sonra «Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı» adına layiq görülmüşdür.

Bakı şəhərinin Şəhidlər xiyabanında dəfn edilib

Виктор Васильевич Серёгин (азерб. Viktor Seryogin; 23 марта 1944, Тбилиси — 28 января 1992, возле г. Шуша, Нагорный Карабах) — Национальный герой Азербайджана, командир вертолёта гражданской авиации.

28 YANVAR 1992 — ERMƏNİLƏR Mİ-8 SƏRNİŞİN VERTOLYOTUNU VURUBLAR

1992 – Qarabağ müharibəsi gedişində erməni silahlı qüvvələri Azərbaycanın dinc əhalisinə qarşı daha bir dəhşətli terror aktı həyata keçiriblər.

Ağdam-Şuşa marşrutu ilə uçan «Mİ-8» sərnişin vertolyotu Xankəndindən atılmış «yer-hava» tipli raketlə vurulub.

Vertolyotdakı 44 nəfərin hamısı həlak olub. Bu, dünya aviasiya tarixində ən böyük mülki vertolyot qəzalarından sayılır. 

28 января 1992 года около Шуши при заходе на посадку выстрелом из ПЗРК был сбит гражданский вертолет Ми-8 азербайджанской авиакомпании «Azal Azerbaijan Airline», перевозивший пассажиров из Агдама в блокированный город Шуша. На борту находилось по разным данным от 30 до 47 человек.