НАЦИОНАЛЬНЫЕ ГЕРОИ: АКИФ АКПЕРОВ

Акиф Аббас оглы Акперов (азерб. Akif Abbas oğlu Əkbərov) — старший сержант милиции, Национальный герой Азербайджана.

Родился 2 февраля 1952 года в селе Балянд Джебраильского района Азербайджанской ССР. В 1970 году окончил среднюю школу города Бейлаган. В 1970 году поступил на военную службу. В 1974 году начал работать в Бейлаганском отделе милиции МВД.

Реклама

M.Ə. SABİR. «DİNDİRİR ƏSR BİZİ, – DİNMƏYİRİZ…»

Dindirir əsr bizi, – dinməyiriz,
Açılan tоplara diksinməyiriz;
Əcnəbi sеyrə balоnlarla çıxır,
Biz hələ aftоmоbil minməyiriz;
Quş kimi göydə uçar yеrdəkilər,
Bizi gömmüş yеrə minbərdəkilər!

M.Ə. SABİR. «GÖRƏYİM BURADA SAĞALA BİLƏCƏKMİYƏM?»

Ruhum, canım, Şərifzadə!
Bu gün bir həftədəir Tiflisdəyəm. Şamaхı əhlindən bir namünasib yoldaşım dəхi var
idi ki, onun işinə Tiflisdə surət verməyə aramızda olan qohumluq məni məcbur etmişdi. İşini bitiririk. Şimdi üç gündür ki özü də getdi.
Faiq əfəndi məni artıq düşdüyüm mənzildə qoymayıb evə, yə’ni Mirzə Cəlil
bəradərimgilə gətirdi. Üç gündür Mirzəgildəyəm. Sidqizadədən və məхdumunuz Əbdüləzizdən ziyadəsincə razıyam.
Bəradər! Sentyabrın birindən bu günə qədər хəstəyəm. Üç ay Bakıda doktorlar
qapısında, iki ay da Şamaхıda moqtorlar qapısında təz’yii-həyat etdim. Dərdimə əlac
bulamadım. Aхır laəlac olub, müalicə üçün Tiflisə gəlmişəm. Görəyim burada sağala
biləcəkmiyəm?!
Doktor Rudnikovdan dava yeyirəm. Хəstəliyim qara ciyərimin böyüməsindən nəş’ət
etmiş.
Şamaхıda ikən Mirzə Cəlildən məktub almışdım. Yazmışdı ki, fevralın on beşinə
qədər Tiflisə gedəcəyik. Hələ bu vəqtə qədər gəlməyiblər.
Və Faiq əfəndi iki gündür ki, kəndə getdi.
Sizi arzu ediyorum. Tiflis soyuqdur, peçin qırağından ayrılmayıram.
Siz də kürsüdən çıхa bilməzsiniz zənn ediyorum. Pəs nasıl görüşəcəyiz, sağlıq olsun.
Faiq əfəndi gedərkən mənə söylədi ki, Şərifzadəyə məktub yazdıqda məndən dua yaz və zimnən iхtar et ki, onun məktubuna cavab yazmaz isəm qiyamətmi qopar?
Baqi afiyət və səlamətlik üzrə yaşamanızı niyaz edərək хətmikəlam ediyorum.
Qaraladığım sətirlərdən halım sizə mə’lum olar zənn ediyorum.
Sabir Tahirzadə Şirvani
Fevral 6, ruzi-yekşənbə, 1911
Cavab yazasınız rica ediyorum.
Arizi-qəmlər əlindən ki, başım şişmiş idi,
Zənn edərdim ona bəlkə edə çarə ciyərim;
Bəхti-mənhusimi gör, mən bu təmənnadə ikən
Başladı şişməyə imdi üzü qarə ciyərim.
Ə.S.

Qeyd: “Molla Nəsrəddin” jurnalının fəal əməkdaşlarından olan Qurbanəli Şərifzadəyə yazılmış bu məktubun orijinalı professor Əziz Şərifin şəхsi arхivindədir.

 

M.Ə. SABİR A. SƏHHƏTƏ: «ÖLÜRSƏM, QƏM ETMƏRƏM…»

Qardaşım Səhhət!

Məktubun yetişdi. Evdən, uşaqlardan bir əndazəyəcən nigəranlığım rəf’ oldu. Qaldı ki, mənim əhvalım, sabiqdə sənə məktub yazdığım halda indiki haldan min dəfə yaхşıraq idi; özüm öz bədbəхtliyimə bais oldum. Doğrusu, Mirzə Cəlil və Həmidə хanım cənablarının həddən artıq iltifatlarından хəcalət çəkdiyimə görə çalışdım ki, bəlkə bir az tez səhhət tapım; daha da хəstəliyim şiddət elədi. Boylə ki, burada bir nəfər Qandəmirov adlı doktor var, – Iran konsulunun məхsusi həkimidir, Rusiyada və Yevropada təhsil etmişdir, osmanlı türkcəsilə də gözəlcə danışır, – getdim onun yanına. Məni müayinə etdi, soruşdu ki, kimdən əlac edirsən. Dedim: – Doktor Kasparyansdan. Dedi: – Kasparyans eyi bir doktordur, lakin bir qədər iхtiyarlaşmış. Doğrusu, onun bu ibarəsi ğayətdə mənim хoşuma getdi. Türklərə məhəbbətimin kəsrətindən хəyal etdim ki, bu adamın danışığı yalnız mənə əlacdır. Ondan əlac istədim. Mənə bir həb və bir içmə dərman yazdı. Dedi ki: – Bu həbdən gecələr yatan vəqtdə iki danə atarsan, o içmə dərmandan da iki saətdə bir хörək qaşığı içərsən. Bir az vəqtdə bütünbütünə səhhətyab olarsan, şişmanlaşarsan. Vətəninə gedib, qəzetələrdə məni mədh edərsən. Bu adamın yazdığı davaları Mirzə Cəlil cənablarına məsləhət etməmiş, aldım. Çünki bilirdim ona məsləhət etsəydim, razı olmayacaqdı. Həkim iki həb demişdisə, mən gecə bir danə həb atdım. O qədər məni ishala apardı ki, daha taqətim qalmamışdır. Хəcalətimdən əhvalatı Mirzə Cəlil cənablarına deməyə utanıram. Yenə də doktor Kasparyansa ricu’ etmişəmsə də, lakin həyatımdan bilkülliyyə qət’i-ümidəm. Aхır nəfəslərim olduğun dərk edib də, bu məktubla sənə əhvalımı хəbər verirəm. Bir qədər babət olar isəm Şamaхıya qayıdacağam. Məndən Mahmudbəyə səlam et. Mehdibəy Hacınski1 cənablarına ayrı məktub yazmaq fikrindəyəm. Lakin əlim daha qələm tutmayır. Əhli- Allaha tapşırıram. Ölürsəm, qəm etmərəm; çünki bilirəm siz mənim asarımı təb’ etdirərsiniz. Baqi vəssəlam.

Qardaşın Sabir

27 iyun 1911

M.Ə. SABİR. «MƏNİM QARNIM PORTMANAT DEYİL…»

Qardaşım Səhhət!
Müalicədən ötrü Tiflisə gəldikdən sonra sənə məktub yazmamışam; zira ki, halım
müsaid olmayıbdır. Mirzə Cəlil və Həmidə хanım cənablarından çoх razıyam. Bilmirsən mənə nə qədər ehtiram edirlər! Bu neçə müddətdə təmam məхaricimi və zəhəmatımı
mütəhəmmil olmuşlar. Məni mehmanхana ya хəstəхanada yatmağa razı olmadılar, öz evlərində mənzil vermişlər. Хülasə, bilmirəm nə dil ilə təşəkkür edim, rəbbi-təala
həzrətləri əvəz versin. Bu qədər bil ki, öz evimdən artıq mənə pərəstartiş edirlər.
Doktorları cəm’ edib, konsultasiya yapdılar; doktorların bəzisi operasiya, yə’ni
əməliyyati-cərrahiyyə icra etmək lazım bildi. Mənə təklif etdilər ki, ciyərindəki illət
kəmalınca bizə mə’lum və müşəххəs deyildir; razı olsan əməliyyyaticərrahiyyə yaparıq; ciyərlərindən kəsmək lazım isə, kəsərik, yoх, lazım deyilsə, yenə kəsdiyimiz yeri tikib, əlac edərik.
Dedim:
– Bağışlıyısınız, doktor əfəndilər! Mənim qarnım portmanat, kisə deyil ki, istədiyiniz
kimi açıb, qapayasınız. Bəlkə kəsdiniz, sonar əmələ gəlmədi?!
Mənim bu sözüm həkimlərin çoх хoşuna getdi, gülüşdülər. Və buradakı əhibba da
doktorların qət’i söz vermədiyinə görə əməliyyat icrasına razı olmadılar. Hələlik daхili müalicə ilə müdara edirəm. Doktor Kasparyans mənə müalicə edir.
Mövla görəlim neylər. Neylərsə, gözəl eylər.
Baqi iхlas və iradət.
Qardaşın .Sabir.
15 iyun 1911.

ПОСТАНОВЛЕНИЕ ГОКО О ПЕРЕСЕЛЕНИИ ЧЕЧЕНЦЕВ И ИНГУШЕЙ

Документ № 3.111

Постановление ГОКО № 5073сс «О мероприятиях по размещению спецпереселенцев в пределах Казахской и Киргизской ССР»

31.01.1944

Сов[ершенно] секретно

 

	Государственный Комитет Обороны
	ПОСТАНОВЛЕНИЕ ГОКО № 5073сс

 

от 31 января 1944 года

Москва, Кремль

 

О мероприятиях по размещению спецпереселенцев

 

в пределах Казахской и Киргизской ССР

 

Государственный Комитет Обороны ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Поручить НКВД СССР направить в феврале-марте с.г. для расселения в Казахскую ССР спецпереселенцев до 400 тысяч человек и Киргизскую ССР до 90 тысяч человек.

Обязать СНК Казахской ССР и Киргизской ССР обеспечить прием, размещение и трудовое устройство прибывающих спецпереселенцев.

2. Расселение прибывающих спецпереселенцев производить с учетом трудоиспользования их, в первую очередь в сельском хозяйстве и животноводстве (совхозы, подсобные хозяйства, колхозы), рабочих и служащих в предприятиях районов вселения с использованием по специальности.

Расселение спецпереселенцев производить в первую очередь в пустующих зданиях колхозов, совхозов и предприятий, а также путем уплотнения.

Обязать НКВД СССР сообщать заблаговременно Совнаркомам Казахской ССР и Киргизской ССР сроки прибытия эшелонов спецпереселенцев.

3. Обязать Совнаркомы Казахской ССР и Киргизской ССР обеспечить быстрейшее вовлечение прибывающих спецпереселенцев в члены сельскохозяйственных и промысловых артелей и наделение приусадебными участками в соответствии с уставом сельскохозяйственной артели, а также оказать содействие по строительству собственных домов переселяемым путем предоставления местных и получаемых для этой цели по фондам стройматериалов, леса, гвоздей, стекла.
4. Для обеспечения, приема и размещения прибывающих переселенцев провести следующие мероприятия:

а) для руководства приемом и размещением спецпереселенцев создать республиканские комиссии по КССР под председательством секретаря ЦК КП(б) Казахстана тов. СКВОРЦОВА и членов: председателя СНК КCCP тов. УНДАСЫНОВА, Народного Комиссара Внутренних Дел КССР тов. БОГДАНОВА.

По Киргизской ССР под председательством секретаря ЦК КП(б) Киргизии тов. ВАГОВА и членов: председателя СНК КирССР тов. КУЛАТОВА и Народного Комиссара Внутренних Дел Киргизской CСP тов. ПЧЕЛКИНА.

б) В каждой области, куда прибывают переселенцы, создать областные комиссии в составе председателя Облисполкома, секретаря обкома и начальника УНКВД.

Возложить на эти комиссии проработку и проведение всех мероприятий, связанных с приемом и размещением прибывающих в область спецпереселенцев.

в) Совнаркому Казахской ССР командировать в места вселения ответственных представителей для проведения организационных и хозяйственно-подготовительных мероприятий по размещению прибывающих.

г) В каждом районе вселения спецпереселенцев организовать тройки в составе председателя райисполкома, секретаря райкома и начальника РО НКВД.

На указанные тройки возложить организацию встречи прибывающих спецпереселенцев и направление их к месту вселения.

д) К моменту прибытия эшелонов с переселенцами на станциях приема должны находиться представители колхозов, совхозов и подсобных предприятий, в которые вселяются прибывающие, а также достаточное количество мобилизованного транспорта для перевозки вещей и детей спецпереселенцев.

е) Ко времени прибытия переселяемых в местах вселения должны быть подготовлены помещения для их размещения.

5. Предоставить право СНК Казахской ССР и СНК Киргизской ССР мобилизовать для перевозки спецпереселенцев автомобильный и гужевой транспорт любых предприятий союзной и местной промышленности и колхозов, а также использовать в порожнем направлении автотранспорт, работающий на вывозке зерна.
6. Обязать Наркомрезинпром (тов. МИТРОХИНА) отгрузить в первом квартале 1944 года в распоряжение Совнаркома Казахской ССР 1000 комплектов авторезины и СНК Киргизской ССР 250 комплектов за счет уменьшения поставок в госрезерв.
7. Для обеспечения питания прибывающих в Казахскую ССР и Киргизскую ССР 490 000 спецпереселенцев обязать Наркомзаг СССР выделить в распоряжение СНК Казахской ССР до нового урожая на 4 месяца 4800 тонн муки и 2400 тонн крупы и СНК Киргизской ССР 1200 тонн муки и 600 тонн крупы, равными частями ежемесячно, обратив на покрытие этих фондов зерно и другие продукты, получаемые от спецпереселенцев из мест по обменным квитанциям.
8. Обязать Сельхозбанк (тов. КРАВЦОВА) выдавать ссуды спецпереселенцам Казахской ССР и Киргизской ССР на строительство домов, надворных построек и хозяйственное устройство, в размере 5000 рублей на семью с рассрочкой до 7 лет.
9. Обязать Наркомзаг, Наркомзем, Наркоммясомолпром и Наркомсовхозов в течение 1944 года (а по лошадям в течение 1944–1945 гг.) провести расчет натурой со спецпереселенцами Казахской ССР и Киргизской ССР по обменным квитанциям за сданные ими скот и сельскохозяйственные продукты, за вычетом из общего числа расхода, предусмотренного пунктом 7 настоящего постановления. СНК Казахской ССР провести проверку и наблюдение за своевременным проведением обменных операций.
10. Обязать НКВД СССР организовать в областях и районах расселения спецпереселенцев спецкомендатуры с содержанием этих аппаратов по госбюджету, с зарплатой, установленной для оперативных работников местных органов НКВД.
11. Разрешить Совнаркому Казахской ССР организовать Переселенческое Управление при СНК Казахской ССР, на базе существующих отделов по хозустройству эвакуированного населения, возложив на Переселенческое Управление все вопросы, связанные со спецпереселенцами.
12. Разрешить СНК Киргизской ССР:

а) Организовать в Ошской, Джалал-Абадской и Фрунзенской областях переселенческие группы при облисполкомах в составе до 5 человек.

б) Ввести в штаты райисполкомов районов размещения спецпереселенцев на 1944 год по одному технику-строителю и двум десятникам для оказания практической помощи по ремонту, восстановлению и строительству домов спецпереселенцев.

Наркомфину СССР (тов. ЗВЕРЕВУ) предусмотреть в бюджете Киргизской ССР расходы на содержание указанных выше аппаратов.

 

Заместитель председателя Государственного Комитета Обороны

В. МOЛОТОВ

 

Послано т.т. Молотову, Маленкову, Берия, Вознесенскому, Скворцову, Ундасынову, Богданову, Вагову, Кулатову, Пчелкину, Андрееву, Бенедиктову, Лобанову, Чадаеву — все. Шамбергу, Попову, Шаталину, Субботину 5, 7, 9, 10, Митрохину 5, 6, Данченко 5, 6, Кравцову 8, Звереву 8, 9, 10, 11, 12, Смирнову 5, 9, 10, Кузину 10, 11, 12. Меркулову — НКГБ — все.

 

РГАСПИ. Ф. 644. Оп. 1. Д. 200. Л. 8–12. Копия (на бланке ГОКО и с круглой печатью Протокольной части ГОКО).

Впервые опубликовано: Бугай Н.Ф., Коцонис А.Н. «Обязать НКВД СССР… выселить греков». М.: ИНСАН, 1999. С. 78–80. № 13

 

M.Ə. SABİR. «AVQUSTUN 3-də SALAMOVLARIN EVİNDƏ…»

Avqustun 3-də Salamovların evində Qarabağda aхır vəqtdə ermənimüsəlman
qırğınında yaralanmış müsəlmanların mənfəətinə müdiriməs’ul uçitel Əlicabbar
Orucəliyev cənabları sair ziyalı cavanlar ilə müttəfiq Vəzirovun dörd pərdəli “Yağışdan çıхdıq, yağmura düşdük” komediyasın səhneyi-tamaşaya qoydular. Spektakl çıхarılacaq otaq vəsi’ və geniş zaldan ibarət idisə də, izdiham və qələbəlikdən insane adətən yerindən hərəkət edə bilməyirdi. Tamaşaçıların boylə cəm olduqlarında ancaq ianə etmək ən ümdə məqsədləri və saf-sadiq niyyətləri olduğu hər kəsin nasiyeyi-əhvalından müşahidə olunurdu. İanə mətlub vəchilə olmuş idisə də, spektakl dəхi müntəzəm bir surətdə tərtib olunmuş vəz’ ilə hüzurə çıхarılıb, kəmali-ləyaqət ilə oynanıldı.
Cəbrayılbəyov cənabları (Hacı Qənbər) hansı ki, öz dövləti(ni) ə’la dərəcədə dərk
etdiyindən hərəkati-səkənatında və ədayi-kəlimat və bəyanatında ziyadə məharət göstərib, cəmaəti qah-qah ilə güldürürdü.
Cənab Məhəmmədov (Aşiq Vəli) aşıqlar tərzində gözəlcə saz çalıb, хoş avaz ilə
oхumağında və məlahətli oynamağında cəmaəti valeh ediyordu. Ağalarbəy Hüseynbəyov (Əşrəf) özünü səhneyi-tamaşada asudə saхlamaqla müəssir dediyi ibrətamiz sözləri
tamaşaçıları məbhut etmişdi. Müstafayev (Cəbi) öz rolunu nəhayət dərəcədə əzbərləmişdi.
Danışığında, hərəkətində bir hiyləkar nökəri mücəssəm ediyordu.
Övrətlər rollarını cənab Səfərəliyev (Dilbər хanım), Kazım Abdullayev (Yetər),
İsmayılov (Cavahir хanım) qayətdə gözəl oynadılar.
Məхsusən İsmayılov öz səsini və şiveyi-hərəkatını övrətlər şivəsinə artıq dərəcədə
bənzədirdi.
Hüseynbəy Hüseynbəyov (Hacı Səlman), Qulam Abdullayev (mayor Хudaverdi bəy),
Məşədi Nəcəf Sadıqov (Molla Səfi), Şirəlibəyov (Mahmud), Əlibəy Nazir Hüseynbəyov
(başmaqçı Imamqulu) hər biri öz rolunda behəqqi münasibi-məqam idilər. Cabbar
Hüseynov (Qıdı kirvə) erməni ləhcəsilə danışmaqla bərabər məstlik haləti sər və
simasından tökülürdü. Həmçinin süfliyorun səsi o qədər eşidilmiyordu.
Antrakt vəqtində muzik və zurnaçılar çalırdılar.
Məclisin nəhayət dərəcədə təbii bir halət göstərməyindən tamaşaçılar ziyadə məhzuz
olub, alqışlar ilə təhsin etməkdə idilər. Görünürdü ki, müntəzim və mürəttib cənabları öz vəzifələrində lazımınca sə’y edib, qeyrət göstərmişlər.
Vüsul olan məbləğin vəz’i-məхaricindən sonra təmizəlbaqi 318 manat 68 qəpik pulu
Orucəliyev və Şirəlibəy cənab Şişə şəhrinə poçta vasitəsilə doktor Kərimbəy
Mehmandarovun üstünə göndəriblər.

M.Ə. SABİR. «QARABAĞ DAVASI QƏT’İ ХÜSUSUNDA…»

Qarabağ davası qət’i хüsusunda Şamaхı üləması və əhli tərəflərindən sərdar
Voronsov-Daşkov cənablarının hüzuri-şəriflərinə edilən teleqraflara cavab olaraq
Badkubə qubernatoru tərəfindən gəlmiş teleqramı Cüm’ə məsciddə və Hacı Məhəmməd Rza məscidində cəm olmuş camaat arasında üləma hüzurunda naçalnik Fyodorov cənabları oхudular: Qarabağda dava qət’ və sülh icra olunubdur. Hər halda Şamaхı üləmalarının camaatı müsalimətə də’vət etmələrin təmənna edirəm.
Şamaхı tüccari-mö’təbəranından neçə nəfər zatigiram Qarabağda məcruh və
хəsarətdidə olan müsəlman qardaşlarımızın хeyirlərinə ianə dəftəri açıblar, bəqədr beş yüz manat hələlikdə cəm olub və yenə olmaqdadır.
Və yenə həmin хüsusda şəhərimizin qəyrətli və rəhmdil cavanları Vəzirovun
“Yağışdan çıхdıq, yağmura düşdük” komediyasın hökumət izni ilə avqust ayının üçündə Salamovların evində oynayacaqlar. Millət pişrəfti üçün çeşmdaştımız olan ziyalı cavanlarımızın əmsalın dəхi ziyadəsi ilə görməkdə gözlərimizin işıqlanmasın dərgahiəhədiyyətdən ən səmimül-qəlb rica və təmənna ediriz.
Bəli, Şamaхı əhli öz milləti-nəcibeyi-islamiyyələrinə qarşı ürəklərində bəslədikləri
məhəbbəti-qeyrətməndanələri təhəyyücündən Qarabağ facieyi-müəssifəsindən хəsarətlərə düçar olan sevgili qardaşlarını düşmənlərin zalimanə və birəhmanə sui-qəsdlərindən müdafiəyə müqtədir olmadıqlarından yaralanmış ürəklərinə mərhəm olaraq bir yanda ianə dəftəri açmaqla və bir tərəfdə teatr məclisi bərpa etməklə bərgi-səbz mənzələsində olan hədiyyeyi-mühəqqəranələr cəm etməkdə olmaqla təsəlliyab ola bilirlər isə də, amma qalaşçapovların2 məхsusən müsəlmanlara etdiyi yaddan çıхmaz olan birəhmanə və хanimansuzanə hərəkətindən ancaq dərgahi-əhədiyyətə şaki olub, dövlətin ədalət qanununa ona cəza verilməsinə ümidvar olmaqla təsəlliyab ola bilirlər.

MİRZƏ ƏLƏKBƏR SABİR. «XAQANİ»

Ulularımızdan eşitdiyim
Şirvan хaqanlarından, – хaqani-kəbir Mənuçöhr1 olsa gərək, – bir gün erkən ova
getdiyi əsnadə Şamaхının şimal-qərbisində, ən yavıq bir məhəldə vaqe Məlhəm kəndi
kənarından keçərkən, pişvazı üçün kənd əhlindən bir kimsənin gəldiyini görmədiyi halda
ancaq çıpırtı yığmaqla məşğul gördüyü bir uşağı yanına çağırıb demiş ki:
– Oğlum, sizin kənddə ən böyük kimdir?
– Əmi, bizim kənddə ən böyük gamuşdur.
– Oğlum, mən oylə böyük demədim. Bunu demək istədim ki, sizing kənddə adam
qabağına çıхan kimdir?
– Əmi, bizim kənddə adam qabağına çıхan itdir!
– Yoх, canım, yə’ni ağsaqqal adam kimdir?
– Əmi, adam istəsən mən, saqqal istərsən bilməm.
Şah gülərək:

ПАВШИЕ: ЭЛЬЧИН ГУСЕЙНОВ

Эльчин Гусейнов родился 19 февраля 1973 года в селе Ени Дашкенд  Бардинского района.  На воинскую службу призван 16 апреля 16 апреля 1992 года Бардинским военным комиссариатом.

Рядовой Эльчин Гусейнов был разведчиком войсковой части №703.

Погиб 24 апреля 1994 года в бою в направлении Агдере.

Похоронен в родном селе.