«MEYDAN GÜNDƏLİYİ»: 6-7 MART 1990

6 mart 1990.

“Kommunist” “Ermənistan SSR-in ərazi iddialarının yolverilməzliyi haqqında”Azərbaycan AS RH-nin qərarını (28.02.1990) dərc edib. Qərarda deyilir ki, “RK(b)P MK QafqazBürosunun 1921-ci il 5 iyul tarixli qərarını qanunsuz hesab etmək haqqında” Ermənistan SSR AS-ninfaktları saxtalaşdıran və iki qonşu xalqın cəbhələşməsi kimi perspektivsiz yolu davam etdirən 1990-cı il fevral tarixli qərarı hüquqi qüvvəsi olmayan qərar hesab olunsun.Qəzetin bu nömrəsində “Nedelya”dan çevrilərək verilmiş “Sərhədin o tayına” adlı böyük məqalədə dərc edilib. Burada deyilir: “… Sərhədin kütləvi surətdə yarılması AXC-nin hakimiyyət uğrundamübarizəsinin tərkib hissəsi oldu”. “Cəlilabad rayounda hakimiyyət AXC-nin əlinə keçmişdi”. “Cəlila-bada qoşun gəldikdən sonra Miralim Bəhramov da İrana qaçmışdır. O, əhalidən qopartdığı 2,4milyon manatı da aparmışdır”. “Salyan şəhərində yerli sakinlər iki nəfər İran əhlini bərk döymüşlər.Xalq Cəbhəsinin xadimləri yenidən birləş-mək ideyasını elan etməklə istəsələr də, istəməsələr dəəslində sovet azər-baycanlıları ilə İran azərbaycanlıları arasında düşmənçilik toxumu səpmiş-lər”(?!).

7 mart 1990. “Kommunist” ”Azərbaycan SSR-də və Ermənistan SSR-də vəziyyət və həminregionda şəraiti normal hala salmaq tədbirləri haqqında” SSRİ AS-nin qərarını (05.03.1990) dərcedib. Heç nə — sizin it gəldi, bizim çarığı apardı!Azərbaycan KP MK Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 850 illiyi haqqında qərar qəbul etmişdir.

Реклама

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ». 4 MART 1988

4 mart 1988. 

Mətbuat artıq nisbətən sakitləşib, rəsmi xəbərlər, demək olar ki, yoxdur. Ancaq bugünkü“Pravda”da tanka daş atan Fələstin uşağının taleyi təsvir olunub. Baxdım və Sumqayıtda tankaltında xıncım-xıncım olmuş texniki peşə məktəblərinin uşaqları gözlərim önünə gəldi. (Bu güneşitdim ki, tankda belə vəhşilik eləyən əsgəri sumqayıtlılar tapıb öldürüblər). Bugünün respublika miqyaslı hadisələri içərisində Azərbaycan SSR EA-da (əsas bina) MərkəziKomitə katibi R. Mehdiyevlə görüşü göstərmək olar.Geniş mə lumat toplaya bilmədiyim dünənki yığıncaqda, sən demə, elə başlıca məsələ buolub ki, MK katibi Akademiyaya gəlsin, sözümüzü deyək (Ziya Bünyadov tələb edib).İclas xəbərini eşidən kimi taksiyə oturub Nərimanov prospektinə cumdum.

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ». 2 MART 1990

2 mart 1990.

Şəhidlərin qırxı günüdür. Evdə vacib işim olduğundan şəhidlərin ziyarətinə gecikdim. Mərasim saat 12-də başlayıb, mənisə 1-ə işləmiş çıxışları eşitməyə başladım. Gecikməyimə bu da səbəb oldu ki, “Azərbaycan”ın yeni nömrəsi çıxıb və hamı qəzet köşkləri qarşısında növbəyə düzülüb. Bu nömrədə AXC-nin tətili dayandırmaq haqqında axşam “Azadlıq” radiosunda oxunmuş bəyanatı da dərc edilib. Yol boyuçoxlarının əlində bu qəzeti görürdüm.“Bakı soveti” metrosunun qarşısından keçib Lermontov küçəsinə düşdüm (köhnə MK binasının qabağı ilə). Dağüstü park tərəfdən o qədər adam gəlirdi ki, ilk baxışda ziyarətin başa çatdığı-nıdüşünmək olardı. Hər yan al-əlvan qərənfillərə bürünmüşdü. Xalqın kədəri hədsiz idi. Şəhidləriziyarət edəndən sonra evə qayıtdım.Bütün Azərbaycan ailələri kimi biz də şəhidlərin qırxı ilə bağlı evdə təziyə məclisi düzəltmişdik.Rayondan məhz bunun üçün gəlmiş anam Ruqiyyə xeyrat plovu bişirmişdi. İsmayıllı rayonunun Topçu kəndindən olan fəal cəbhəçi, dostum Şükür Rəhimov da universitetin işçisi olan oğlu Rəhimləbirgə bizdə idi.Şükür müəllim həddən artıq həssas adamdır. Mən ona Topçuda müəllim işlədiyim 3 ildə (onda o,məktəbimizin direktoru, özü də çox bacarıqlı direktoru idi) yaxşı bələd olmuşam. O, 1988-dənüzübəri Bakıda keçirilən bütün mitinqlərdə iştirak edib, bundan ötrü çox vaxt hətta maşın tutaraqBakıya gəlib. Mitinqlərdə onu dəfələrlə mən də görmüşəm.Bu gün bizdəki kişi xeylaqlarının hamısı: Şükür müəllim də, mən də, qardaşım Xaləddin də,Rəhim də saqqallıyıq. Əslində Azərbaycan kişilə-rinin böyük əksəriyyəti 20 Yanvardan sonraşəhidlərin qırxınadək saqqal saxlamağa söz verib və buna əməl edib.Məni və Xaləddini belə saqqalı görəndə anam əvvvəlcə kövrəlib ağla-dı, bir qədərdən sonratoxtadı.Nə isə, Şükür müəllimlə dünyanın bu çalxantılı, göynərtili duru-mundan çox danışdıq, azadlığımızuğrunda şəhid olanlarımızın xatirə-lərini dualarla yad etdikSƏNƏD «“Azadlıq” radiosu ilə Məhəmməd Hatəmi çıxış edərək bildirmişdir ki, Azərbaycan matəm elanetmişdir. O demişdir ki, rus ordusu Bakı xəstəxanaların-dan ölənlərin meyitlərini xəlvətcə çıxarıb  

yandırır və gözdən itirirlər ki, şəhidlərin sayı azaldılsın. Hatəmi bunu da demişdir ki, Azərbaycantorpağında bütün kişilər qırx gün saqqal buraxacaqlar».[“Şərq qapısı” qəz. (Naxçıvan Respublikasının qəzeti), 23 yanvar 1990].

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ»: 28-29 DEKABR 1989

28 dekabr 1989.SSRİ xalq deputatları qurultayı 1979-cu ilin dekabrında Sovet qoşunlarını Əfqanıstanayeritmək haqqında qərarın “mənəvi və siyasi cəhət-dən pislənməyə layiq” olduğunu bildirib. 

29 dekabr 1989.Cəlilabad hadisələri öz zirvəsinə çatıb. “Azadlıq” bu rayonda baş verənləri diqqətlə izləyir. 

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ». 18 NOYABR 1988

18 NOYABR 1988.Gecə meydanda 21 adam qalıb.Səhər saat 9-a 20 qalmış Lenin meydanına çatdım.8.42-da meydanda min nəfərə yaxın adam var (əsasən tələbələr). İçində qızlar da var.Gözlərindən yuxu tökülür.“Rədd olsun Araz boyu tikanlı məftillər!” və “30 milyonluq azəri xalqı, azadlıq naminə birləşin!”şüarları axşamkı şuxluqla durur. Yeni şüar da gördüm: “Ermənilərə qarşı milli cəbhə yaratmaq!”.Uzun ağ parçaya “Öldü var, döndü yox!!!” yazılıb divara vurulub, yumruq şəkli də çəkilib.Meydanda tonqal yerləri qaralır.

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ»: 20-21 SENTYABR 1988

20 sentyabr 1988.

əlyazmalar İnstitutunda iclas.

 Bu məlumatlar verildi. 18-ində Yerevan və Stepanakertdə mitinqlər olub. Stepanakertdə 30-40 minlik. Daşnakpartiyasının və Estoniyanın da bayrağını asıblar. Xocalı qədim mədəniyyətli Azərbaycan kəndidir. İçindən 5 yük maşını keçib. İçində qatlama çarpayılar olub. Altını yoxlamaq istəyiblər. Maşında Ermənistanla bağlı şüarlar olub. “Jiquli”də olan bir erməni maşına minib qaçıb mitinqə. Oradan hücum ediblər Xocalıya. əsgərlər qarşısını almağa çalışıblar. Yenə 300 nəfər özünü bura çatdıra bilib. Yaralanan 25 nəfərdən 21-i erməni, 4-ü bizdəndir. Estoniya, Latviya və Moldaviyadan gələn nümayəndələr çıxış ediblər. Bayrağı dəyişməyi tələb edirlər. SSRİ-dən ayrılmaq istəyirlər. Dünən axşam saat 8-də Vəzirov Dzerjinski klubunda görüşü keçirib. Poğosyan deyib ki, hər yerdə, hər işdə azərbaycanlılardan ayrılmalıyıq. O, insanlıq simasını da itirib.Sessiya qərar çıxarıb ki, 1 nəfər gəlmə (Ermənistandan) azərbaycan-lını Dağlıq Qarabağa yazmaq olmaz. Bunun üstündə Şuşanın katibi Niyaz Hacıyevin davası düşüb. Onu da bununüstündə işdən çıxarıblar.Oktyabrın 1-inədək dərsləri saxlayıblar.Yerevanda rusca oxuyanları döyüblər. Rusları qanundankənar e lan edirlər.Manuçarov qəbir daşı düzəldən sexin müdiridir. Moskvadan gəlib yoxlayıblar. Milyonlarlayeyinti aşkar ediblər. Camaat onu tutmağa qoymur. Erməni ölülərini qəbiristanlığa qoymayıblarki, Manuçarova söz deyiblər.Stepanakertdə beş ev (4-ü azərbaycanlı, 1-i erməni) yanıb, Xocalıda da evlər yanıb. Vəzirov Qorbaçov, Yakovlev və Liqaçovla söhbət edib. Deyiblər ki, sərt qərarlar qəbuledəcəklər. Yerevanda 4 dəfə, Stepanakertdə 2 dəfə əsgəri qüvvəni artırıblar.Yenidən partbiletləri, komsomol biletlərini yandırırlar.Gündə 8-10 dəfə uçan Yerevan-Stepanakert təyyarə marşrutu var. İndi 4-ə endiriblər.Aeroport deyir ki, planım kəsirdə qalıb. Bakının ən ucqar guşəsinə 10 dəqiqə — yarım saatdan sonra əsgəri qüvvə gələ bilər. Mitinq olsa silah işlədiləcək (Vəli Məmmədov deyib). Srağagün dahi şairimiz Məhəmmədhüseyn Şəhriyar rəhmətə gedib.

 21 sentyabr 1988. Dünən Vazgenə Qırmızı əmək Bayrağı ordeni verdilər. “Vremya” gös-tərdi. “İzvestiya” da məlumat verib.

 

MEYDAN GÜNDƏLİYİ: 8 SENTYABR 1991

8 sentyabr 1991.Azadlıq meydanı (prezident seçkisi günü).AXC-nin mitinqi. İsa Qəmbərovun atası Yunis bəy dünən vəfat etdiyinə görə bu mitinqi Abbas Abdulla aparır. Məngecikmişəm. Təxminən 5-in yarısında başlayıb.17.10. Vaqif Səmədoğlu danışır.

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ»: 4-8 İYUL 1990

4 iyul 1990. Bu gün “Azadlığ”ın 20 Yanvardan sonrakı ilk nömrəsi44 çıxıb. Ancaq, nədənsə, onuA.Mütəllibovla bu haqda danışıqlar aparmış redaktor Nəcəf Nəcəfov yox, “Redaksiya heyətininüzvləri: Ağamalı Sadiq Əfəndi, Səfər Alışarlı” imzalayıblar. Mənim dəqiq yadımdadır ki, Əlyazmalarİnstitutunda Əbülfəz bəy AXC-nin yeni hazırlanmış möhürü-nü ilk dəfə məhz Nəcəf bəyin “Azadlığ”ınredaktoru olması haqqında əmrin üzərinə vurmuşdu. Yəni onu redaktorluqdan çıxarıblar?.. Qəzetintirajı da birdən-birə 53 min 500-ə düşüb. Qəzetin başlığının biçimi də dəyişdi-rilib…Nə isə, qəzetin 1-2-ci səhifələrində “AXC İdarə Heyətinin Azərbaycan xalqına müraciəti” verilib.Əbülfəz Əli Elçibəyin “İslam özülçülüyü” məqaləsindən başqa digər yazılar əsasən qarşıdakıseçkilərə aiddir. 

«MEYDAN GÜNDƏLİYİ»: 01-07 İYUL 1988

01 iyul 1988.

Keşiş Hiloyanda bomba tutulub. (Aydın Məmmədov mənə dedi).

 4-5 iyul 1988.

Türk alimləri ilə birgə bizim institutda “Kitabi-Dədə Qorqud” mövzusunda kollokvium keçirildi. (Orxan Şaiq Gökyay, Osman Sərtqaya, Bəhaəddin Ögəl, əhməd ərcilasun, Tuncər Gülənsoy,Fikrət Türkmən, Asim Sakaoğlu iştirak edirdilər). Ermənilər Moskvadan bu tədbiri pozmağa çalışıblar, nail olmayıb. 

04 iyul 1988.Bir-iki gündür ki, Qazaxda iğtişaşlar davam edir. Katib Murad Aşurovu çıxarmaq istəyirlər.(Bütün Ermənistandan olan katiblər kimi o da xalqın dərdlərinə baxmır). Erməniləri təmizləyiblər. Milyonçu Simonun evini (maşın ehtiyat hissələri satan) yandırıblar, başını daəziblər. Bir uşağı öldürüb. Qoşunlar var. Borçalılılar silahlı yardıma gəlmək istəyiblər, yolukəsiblər.Yevlaxdan da erməniləri təmizləyiblər. Evlərini alıblar. (Yeni tikilən evləri Ermənistandan gələnlərə verməmək üçün). Şamxor və Xanlarda, Gəncədə də təmizləmələr gedir. 

06 iyul 1988

.“Vremya” dedi ki, Yerevanda Zvartnots hava limanında toqquşma olub. Həkimə müraciət edənlər var. Şəhərdən dəhşətli reportaj verdilər.

 07 iyul 1988.

“Vremya” Zvartnots təyyarə limanındakı hadisələrdən danışdı. Yerevanda vəziyyətinormallaşdırmaq üçün görülən işləri dedi.36 nəfər yaralanıb. “Amerikanın səsi”: Xaçik Qazaryan ölüb

 

MEYDAN GÜNDƏLİYİ. 16 İYUN 1992. Ə. ELÇİBƏYİN ANDİÇMƏ MƏRASİMİ

16 iyun 1992. A z ə r b a y c a n R e s p u b l i k a s ı n ı n p r e z i d e n t iƏBÜLFƏZ ELÇİBƏYİN an d i ç mə mə r a s i m i 14.13. Əbülfəz bəy zala girir. Fotoqraflar, televiziyaçılar onu əha-tə edirlər.