FÜZULİ NƏZMİNDƏ QIRX HƏDİS: SƏHƏR YATMAQ QAZANCDAN QOYAR…

    5

Sübhdür fatehi-xəzaneyi-rizq,

Talibi-xabi-subhdur məzmum.

Sübh vəqtində xabə rağib olan,

Vüs’ətı-rizqdən olur məhrum.

FÜZULİ NƏZMİNDƏ QIRX HƏDİS: «MÜSLİM OLDUR Kİ, ƏHLİ-ALƏM İLƏ…»

   3

Müslim oldur ki, əhli-aləm ilə,

Sidq ola qövli, xeyr ola əməli,

Zərərin görməyə müsəlmanlar,

Ola pakizə həm dili, həm əli.

HƏDİYYƏNİ MÜAMİLƏYƏ BƏNZƏDƏN HƏDİS

Füzulinin nəzmə çəkdiyi (Caminin fars versiyası əsasında) 40 hədisin biri hədiyyə mövzusundadır. Mən hədiyyəyə həsrr edilmiş hədisləri İnternetdə axtardım (rus dilində olanları), onların hamısında hədiyyə təriflənir və hansı halda hansı hədiyyə vermək barədə tövsiyyələr edilir.

Ancaq Füzulinin nəzmə çəkdiyi hədisdə hədiyyəyə ilk baxışdan çox gözlənilməz münasibət var. Yəni Füzulidə hədiyyənin əslində hamıya məlum olan neqativ tərəfi açılır.

Birinci beytdə hədiyyənin yaxşı tərəfləri gpstərilir:

Dustlardan həmişə xoş görünür,

Bir-birin hədyə ilə etmək yad.

Bunu hamımız bilirik: hədiyyə vermək və almaq xoşdur. Ancaq hədiyyənin başğarısına çevrildiyini də bilirik. İkinci beyt bu barədədir:

Hədyə irsalı bir müamilədir,

Ki, məhəbbət olur onunla ziyad.

Füzuli şeirlərini çoxdan oxumayanlar üçün izah edirəm: hədiyyə alan adam elə bil ki, sələmçidən pul götürür, yəni müamiləyə girir. Bu müamilə də iki insan arasında olan məhəbəti məhv edir. Yəni indi hədiyyə alan elə bil faizlə də yüklənir və məcburdur ki, daha bahalı hədiyyə ilə borcdan çıxsın…

Əlbəttə, Peyğəmbərə aid edilən hədislərin hamısının hökmən onun dilindən deyildiyiyi şübhəlidir, hədislər Peyğəmbərin vəfatından iki əsr sonra yazılıb. Hədiyyə haqqında olan hədisin də peyğəmbərə aid olduğunu iddia etmək çətindir. Ancaq ciddi psixoloji, sosial və məişət problemini bu cür dəqiq mə inanılmaz dərəcədə yığcam verən hədis əsil şedevrdir.

X.X.

 

QIRX HƏDİS FÜZULİ NƏZMİNDƏ: HƏDİYYƏ HAQQINDA

33

Dustlardan həmişə xoş görünür

Bir-birin hədyə ilə etmək yad.

Hədyə irsalı bir müamilədir

Ki, məhəbbət olur onunla ziyad.

FÜZULİ HƏDİSLƏRİ. «ANALAR HÖRMƏTİN TUTUN Kİ, MÜDAM…»

14

Analar hörmətin tutun ki, müdam,

Qabili-rəhməti-ilah olasız.

İstək onlar əyağı altında,

Gər dilərsiz ki, cənnəti bulasız.

FÜZULİ HƏDİSLƏRİ: «PƏHLƏVAN OL DEGİL Kİ, HƏR SAƏT…»

---

      

37

 Pəhlivan ol degil ki, hər saət,

Yıxa bir pəhlivanı qüvvət ilən.

Oldurur pəhlivan ki, vəqti-qəzəb,

Nəfsinə hökm edə ihanət ilən.

FÜZULİNİN NƏZMİNDƏ QIRX HƏDİS

“Hədis-ərbəin”  — “qırx hədis” deməkdir. Füzuli türk (Azərbaycan) dilində nəzmə çəkdiyi hədisləri Əbdürrəhman Caminin farsca tərcümələrindən götürmüşdür və bunu öz müqəddiməsində yazır.

“…bu, qırx hədisi-mö’təbərdir, bəlkə qırx danə gövhərdir ki, ustadigirami mövlana Əbdürrəhmani-Cami əleyhirrəhmə intixab edib, farsi mütərcəm etmiş və şərti mən həfəzə min ümməti ərbəinə hədisən yəntəfiunə, bihi qəbləcəza bəəsəhullahu yovməl-qiyaməti fəqi-hən alimən məqaminə yetmiş. Ümum feyz üçün tərcümeyi-türki olunur”.

25-Cİ HƏDİS

Sənə bər kim yetirsə bir ehsan,

Qıl onun şükri-ne’mətin hər dəm.

Şükri-məxluqa olmayan qadir,

Qılmaz, əlbəttə, şükri-Xaliq həm.

(müasir dillə: insana minnətdarl olmayan onu yaradana da minnətdar olmaz- «Ocaq»)