20 MART — İLK OPERA MÜĞƏNNİMİZ HÜSEYNQULU SARABSKİNİN DOĞUM GÜNÜ

Rzayev Hüseynqulu Məlik oğlu (Hüseynqulu Sarabski) (20 mart 1879, Bakı — 2 fevral 1945, Bakı) — Azərbaycan opera müğənnisi (lirik tenor), aktyor, rejissor, pedaqoq, teatr xadimi, Azərbaycanın xalq artisti (1932), Azərbaycan professional musiqi teatrının banilərindən biri. 1908-ci ildən «Nicat» cəmiyyəti nəzdində «Müsəlman Opera truppası»nın yaradıcılarından biri və solisti, Məcnun («Leyli və Məcnun»), Şeyx Sənan («Şeyx Sənan»), Kərəm («Əsli və Kərəm»), Sərvər («O olmasın, bu olsun»), Şah İsmayıl və b. partiyaların ən yaxşı ifaçılarından biri olmuşdur.

Hüseynqulu Sarabski 1879-cu ildə Bakıda kasıb bir ailədə anadan olmuşdur. O, 12 yaşı olarkən ilk dəfə teatr tamaşasına baxır: bu həvəskarların ifasında «Xan Sarabi» adı ilə qoyulmuş Mirzə Fətəli Axundovun «Sərgüzəşti-Vəziri-Xani-Lənkəran» komediyası idi. Hüseynqulunun sonralar götürdüyü səhnə təxəllüsü — Sarabski də bu güclü təəssüratın əks-sədası oldu.

Hüseynqulu Sarabskinin teatra gəlməsində, aktyorluq sənətini seçməsində, püxtələşməsində teatr xadimlərindən, tanınmış ziyalılardan Nəriman Nərimanovun, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, Rəhim bəy Məlikovun, həmkarları – Hüseyn Ərəblinskinin, Cahangir Zeynalovun və başqalarının böyük rolu olmuşdur. İlk dəfə 1902-ci ildə Nəriman Nərimanovun «Dilin bəlası» pyesində Rəsul roluna çıxan Hüseynqulu sonralar teatr səhnəsində Mirzə Fətəli Axundovun, Nəcəf bəy Vəzirovun, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin dram əsərlərində bir sıra müxtəlif xarakterli rollar oynayır. O, yalnız milli repertuarda deyil, Azərbaycan dilinə tərcümədə Uilyam Şekspirin, Heynenin, Şillerin, Qoqolun əsərlərində də çıxış edirdi.

«Leyli və Məcnun» üzərində işləyən Üzeyir Hacıbəyovun diqqətini cəlb etdi. Üzeyir Hacıbəyov məlahətli səsə malik, muğamlara bələd olan aktyor kimi də təbii və canlı Hüseynqulu Sarabskinin opera artisti kimi potensialını hiss edərək onu öz operasında baş rola – Məcnun roluna dəvət etdi. Bu rol Hüseynqulu Sarabskiyə sözün əsl mənasında ümumxalq məhəbbəti və şöhrət gətirdi. Səhnədə yaşadığı 30 ildən artıq bir müddətdə o 400 dəfə bu rolu oynayıb.

 

Реклама

20 МАРТА 1828 — НИКОЛАЙ ПЕРВЫЙ РАТИФИЦИРОВАЛ ТУРКМЕНЧАЙСКИЙ ДОГОВОР

20 mart 1828 — Çar I Nikolay Türkmənçay müqaviləsini (10 fevral 1828) təsdiq edib və Rusiyaya birləşdirilmiş İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının ərazisində “Erməni vilayəti”nin yaradılması barədə fərman verib.

Bundan sonra Rusiyanın Qafqaz hakimi qraf Paskeviçin tapşırığı ilə “Erməni vilayəti”ndə aparılan siyahıyaalmada 1828-ci ilin sonunda ərazidə 81749 müsəlman və 25131 erməni qeydə alınmışdı.

Bu arada İrandan və Türkiyədən bölgəyə erməni əhalisinin köçürülməsi başlanmışdı. “Erməni vilayəti” 1840-cı ildə İrəvan qəzası adlandırılaraq Tiflis -İmereti quberniyasının tərkibinə daxil edildi. 1849-cu ildə isə İrəvan quberniyası (1917-ci ilədək) təşkil edildi.

В конце 1827, в начале 1828 года русская армия захватила такие города Южного Азербайджана, как Тебриз, Хой, Урмия, Салмас и Ардебиль. 10 февраля 1828 году заключением договора в деревне Туркменчай, расположенной на дороге Табриз — Тегеран был положен конец русско-иранской войне 1826-1828 годов. По этому договору Иреванское и Нахчиванское ханства полностью входили в состав России.

20 марта Николай I ратифицировал этот договор, а на следующий день он издал указ о создании Армянской области. В указе говорится: «Согласно договору, заключенному с Ираном, повелеваю Иреванское и Нахчиванское ханства, присоединенные к России, после этого именовать Армянской областью и включить в наш титул. Об устройстве этой области и положениях ее управления высший сенат получит необходимые указы в свое время».

Армянская область была разделена на Иреванскую и Нахчиванскую провинции и Ордубадский округ. В Иреванскую провинцию входили 15 махалов бывшего Иреванского ханства, в Нахчиванскую провинцию входили 5 махалов, в Ордубадский округ входили также 5 махалов. На должность начальника управления областью был назначен командующий местной армией Александр Чавчавадзе.

В начале 1829 года по поручению графа Паскевича-Эриванского коллежский асессор И. Шопен провел камеральную перепись населения Армянской области. Результаты этой переписи, заключенные в 20 рукописных томах, были приведены в изданном в 1852 году автором труде «Исторические памятники. Состояние Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи».

Согласно И. Шопену, в Армянской области было 752 деревни. Из них 521 в Иреванской провинции, 179 в Нахчиванской провинции, 52 в Ордубадском округе. В результате войны на территории области 359 деревень, в том числе 310 деревень в Иреванской провинции, 42 деревни в Нахчиванской провинции, 6 деревень в Ордубадском округе были превращены в руины, а население этих деревень превратилось в беженцев.

По вычислению И. Шопена, до захвата ханств на территории Армянской области проживало примерно 23.730 семей (в Иреванской провинции 17000 семей, в Нахчиванской провинции 4600 семей, в Ордубадском округе 2130 семей). Если взять в среднем, что каждая семья состоит из 5 человек, то это будет составлять 118.650 человек.

Согласно результатам переписи, в провинции проживало 81.749 мусульман и 25.131 местных армян. Преимущество этой переписи заключается в том, что она показывает число армянских семей, переселенных из Ирана и Турции по отдельным населенным пунктам, также в какие населенные пункты они были заселены.

В 1840 году Армянская область была ликвидирована. Вместо нее был образован Иреванский уезд, вошедший в состав Грузино-Имеретской губернии. В 1849 году образуется Иреванская губерния, в состав которой входили Иреванский, Александропольский, Нахчиванский, Ордубадский и Ново-Баязедский уезды и эта структура оставалась неизменной до 1917 года.

http://azerbaycanli.org/ru/page128.html