16 MART 1948 — DAŞKƏSƏNƏ ŞƏHƏR STATUSU VERİLİB

Второй и третий посёлки городского типа Дашкесан, были построены на вершине горы, на месте временного геологического посёлка 85 км, созданного в 1943 году Научные изыскания давшие положительную оценку на наличие железорудных ископаемых в районе, положили начало новому городу. С 1946 года началось освоение железорудного месторождения, и строительство посёлка на месте временного посёлка геологической экспедиции. В 1948 году посёлок получил статус города.

Daşkəsən rayon mərkəzi – Daşkəsən şəhəri Gəncə şəhərindən 43 kilometr, Bakı şəhərindən isə 406 kilometr məsafədə yerləşir. Məşhur Qoşqar çayının sahilində, dağlıq yerdədir.

İkinci dünya müharibəsindən sonra 1948-ci il mart ayının 16-da şəhər statusu verilmişdir. Azərbaycanın qərbində «metallurqlar şəhəri» Daşkəsənin inşası ətrafdakı dəmir, kobalt, alunit və digər faydalı qazıntılarla zəngin yataqları mənimsəmək, dağ-mədən işçiləri üçün müvafiq sosial-məişət şəraiti və yaşayış üçün zəruri infrastruktur yaratmaqla Cənubi Qafqazda metallurgiyanın xammal bazasının əsasını qoymaq məqsədi daşıyırdı. Şəhərin tikintisi burada Azərbaycan Dağ-Mədən Filizsaflaşdırma Kombinatının yaradılması ilə paralel aparıldı. 1944-cü ildə həmin müəssisənin özülü qoyuldu. 1954-cü ildə isə burada dəmir filizininzənginləşdirilməsinə və dəmir konsentratı istehsalına başlanıldı. 1956-cı ildən şəhərin daxil olduğu Dəstəfur rayonunun adı dəyişdirilərək Daşkəsən rayonu adlandırılıb.

 

Реклама

16 MART — İLK AZƏRBAYCANLI SOVET İTTİFAQI QƏHRƏMANI İSRAFİL MƏMMƏDOVUN DOĞUM GÜNÜ

İsrafil Məmmədov 30 may 1919-cu ildə, Şəmkirin Qapanlı kəndində anadan olub və kiçik yaşlarından Gəncədə yaşayıb. Gəncədə 1 saylı orta məktəbi bitirən soydaşımız 1942-ci ildə 3-cü dəfə aldığı ağır yaradan sonra ordudan tərxis olunub. Gəncədə M. Abbaszadə küçəsindəki evində yaşayan İsrafil Məmmədov müharibə illərində ağır yaralanan zaman onun həyatını xilas etmiş novqorodlu tibb bacısı Yevdokiya ilə evlənib. Onların əkiz qizları Qalina və Svetlana hal-hazırda Novqoroda yaşayırlar. O, 1946-cı ilin mayın 1-də müharibədə aldığı yaraların təsirindən vəfat edib. Qeyd edək ki, İsrafil Məmmədov Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülən ilk azərbaycanlıdır.

Исрафил Магерам оглы Мамедов (азерб. Məmmədov İsrafil Məhərrəm oğlu; 16 марта 1919 — 1 мая 1946) — помощник командира стрелкового взвода 42-го стрелкового полка 180-й стрелковой дивизии Северо-Западного фронта, Герой Советского Союза. Старший сержант. С 1943 года — лейтенант запаса.

Исрафил Мамедов родился 16 марта 1919 года в селе Гапанлы ныне Шамкирского района Республики Азербайджан в семье крестьянина. По национальности — азербайджанец. Окончил промышленный техникум в Кировабаде. После учёбы работал на текстильном комбинате.

С 1939 года в Красной Армии. С началом Великой Отечественной войны на фронте. Член ВКП(б) с 1941 года.

3 декабря 1941 года в районе озера Ильмень на подступах к Новгороду отряд во главе со старшим сержантом Мамедовым защищал важный рубеж. Позиция роты располагалась на высотке в болотистой местности за деревней Пустынька. Фашисты, вклинившиеся в расположение советских войск отрезали группу от основных сил. Двадцать человек во главе с Мамедовым вели неравный бой. В течение 10 часов советские бойцы отбивали атаки целого батальона гитлеровцев и удержали занимаемый рубеж до подхода подкрепления. В этом бою было уничтожено около 300 гитлеровцев. Лично Мамедов уничтожил 70 солдат и трёх офицеров врага.

Указом Президиума Верховного Совета СССР от 11 декабря 1941 года за образцовое выполнение боевых заданий командования на фронте борьбы с немецкими захватчиками и проявленные при этом отвагу и геройство Мамедову Исрафилу Магерам оглы присвоено звание Героя Советского Союза с вручением ордена Ленина и медали «Золотая Звезда» (№ 554). Исрафил стал первым Героем Советского Союза из Азербайджана.

С 1943 года лейтенант Мамедов находится в запасе по болезни. Жил в городе Кировабад (с 1989 года и ныне — город Гянджа). Работал в ЦК комсомола Азербайджана. Скончался 1 мая 1946 года в военном госпитале города Ялта. Похоронен в городском парке города Гянджа.

В Гяндже установлен памятник, а также открыт дом-музей героя. На доме, где он жил установлена мемориальная доска. Его именем названы улица и школа в Гяндже, а также школа в родном селе Гапанлы.

 

ŞİRVAN KƏRİMOVUN FACEBOOK YAZISI XEBERLE.COM SAYTINDA

Bu bayram gecəsi papaq ata bilmirəm, çünki papağı Zəngilanda qoyub gəlmışəm…

Əziz həmvətənlər, bacı və qardaşlar və Ata yurdu viran olmuş köhnə zəngilanlılar! Bəlkə də bu gün çoxunuz təəccüb hissi keçirdiniz ki, balam, bu Şirvan hətta xristianları belə bütün dini bayramları münasibəti ilə təbrik etməyi özünə borc bilir, ancaq bizim məxsusiliyiilə seçilən, Zəngilanda Novruzdan da təntənəli qeyd edilən İlaxır Çərşənbəsində nə isə susdu. Bütün köhnə zəngilanlılar bilir ki, bizim «ÇƏRŞƏNBƏ» dediyimiz bu bayram uşaqlıq illərindən ən həsrətlə gözlədiyimiz bayram olub. Çünki bu bayramda mütləq nə isə təzə bir paltar, hətta corab da olsa belə, geyinməli idik. Bayramdan bir ay öncə «Yumurta döyüşünə» xüsusi hazırlıq görülürdü, kimi yumurtanı sementə basdırardı, kimi hind toyuğunun yumurtasının çillərini kimyəvi üsulla ağardardı, kimi taxta yumurta düzəldərdi, bir sözlə «Yumurta döyüşünün» öz qanunları, daha doğrusu qanunsuzluqları, və mütəxəssisləri var idi. Bayrama təxminən iki həftə qalmış hansısa qohumlardan birində olan «DUXOVKAYA» növbə tutulurdu ki, bayram şəkərburası və paxlavası bişirilsin. Bayrama bir neçə həftə qalmış qohumlardan birinin evində yığışıb qoz — cəviz sındırardıq. Kiminsə evində bir qozsındıran olardı, böyüklərdən kimsə onu işlədərdi, qalanlar isə — kimi çəkiclə, kimi kəlbətinlə, çoxu isə daşla qırardı qozu. Biz Bacıxanım mamamgilə (bibim) yığışardıq, Əcəb nənə, Sənəm xala, Hayqanuş xala, Sayat qoca, Hədiqa xala, Gülara xala, Cabbar dayının ailəsi — uşaqları, anası Gövhər nənə, yoldaşı Səfurə xala, bacısı Elmira, hamı yığışardı, biz uşaqlar qozu, fındığı qırardıq, qadınlar, qızlar isə söhbət-qeybət edə-edə təmizləyərdilər ləpəni. Bəzən qoz ləpələmə prosesi bir neçə gün davam edərdi. Sonra isə gözləyərdim ki, nə vaxt bizim duxovka növbəmiz çatacaq, növbə gələndə anam deyərdi ki, nənən qurban, get filankəsgildən Məhliqə xalanın duxovkasını al gətir. Duxovka gələn günü evdə bizim üçün toy-bayram olurdu, çünki, bişirilənlərin qırım-qırtısından, vaxtı ötürülüb bir az yanananında biz də yeyərdik. Əlbəttə ki, duxovka bir gündən artıq evdə qalmazdı, qalanda, demək sabah kimin üçünsə yenə bizdə bayram şirniyyatı bişiriləcəkdi. Duxovka evdən gedəndən sonra həsrət ilə ilaxır çərşənbənin gəlişini gözləyirdik, çünki son günə qədər bişirilənlərə əl vurmaq olmazdı…

Və, nəhayət həmin gün gəlirdi. Məktəbdə xüsusi təlimat keçirilirdi ki, kimsə boynuna torba salıb qapı-qapı gəzməsin, kosa gedənlərin və Yalda çillə çıxardanların aqibəti isə direktor tərəfindən məktəbdən qovulma və yaxud xuliqanlıqda təqsirlənmə ilə hədələnirdi. Hətta məktəblərdə növbətçi drujinaçılar da təyin olunurdu ki, bu kimi halların qarşısı alınsın. Bütün bu formal qadağalara baxmayaraq, torba ilə qapıları da gəzirdik, «MUL-MUL-MUL» oxuya-oxuya çal-oyna ilə qapıları gəzən kosaları da qəpik-quruşla yola salırdıq, hətta o qədər öyrəşmişdik ki, təxminən bilirdik hansı kosa nə vaxt gələcək. «Avtoritetli» kosalara 20 qəpikdən 1 manatadək pul verərdik, qalanlarını isə 10-15 qəpiklə yola salardıq. Az pul verəndə utanardıq ki, sabah kosalar rayonda bizi xəsislikdə təqsirləndirərlər. Nəhayət, səhər açılırdı, biz məktəbə gedirdik, və məktəbdə artıq bilinirdi ki, kim Yalda çillə çıxardıb, çünki səhərə kimi maşın şinlərini yandırıb tonqalın ətrafında oturanların hər şey «üzlərində yazılırdı». Bizim evdən yaldakı tonqal aydın görünürdü, hətta ordan şinləri yana-yana aşağı diyirlədəndə, mənə elə gəlirdi ki, şinlər gəlib şəhərin küçələrinə qədər çata bilər. Yuxarı siniflərdə oxuyanda bizim üçün maraqlı olurdu ki, məktəbdə növbətçi qalaq. Buna səbəb o idi ki, əvvəla dostlarla birgə yaxşı yeyib-içməkdə olurduq, ikincisi sevimli müəllimlərimizlə birgə olurduq, üçüncüsü, məktəbdə səhərə qədər stolüstü tennis oynamaq imkanı yaranırdı. Nə isə…

Əziz dostlar, bunları yazmaqda məqsədim indiki gənc zəngilanlılara o torpağı nə üçün sevdiyimizi izah etmək mümkünsüzlüyünü göstərməkdir. Çünki bizim hisslərimizi duymaq üçün gərək biz yaşadığımızı yaşasınlar. Ananı, övladı nə üçün sevdiyini izah etmək mümkün olmadığı kimi, torpaq, vətən sevgisini də izah etmək mümkün deyil…Samarada döğulub böyüyən, soruşanda haralısan, avtomatik olaraq zəngilanlıyam deyən övlad, atasının hansı hisslərlə Çərşənbə bayramını qeyd etməsini çətin duya bilər. Çünki, o, şəkərburanı da, paxlavanı da ildə bir dəfə yox, ürəyi istədiyi vaxt yeyə bilir, çünki o, duxovka üçün növbə nə olduğunu heç vaxt qəbul edə bilməz, çünki o, həmişə qoz ləpəsinin təmizini görüb, və heç qoz ağacının necə göründüyünü də çətin təsəvvür edir… Bu gün Bakıda yaşayan 75 yaşlı xəstə anamdan soruşdum ki, papaq atanlar oldu, dedi ki, hə oldu, əvvəl gələnlərin papaqlarını doldurdum, gec gələnlərə qapını açmadım… Zəngilanda Çərşənbə gecəsi qapiları bağlamazdıq… Zəngilanda heç papaq atmaq da adət deyildi… Doğrusu bunları yazmağa başlayanda nə ilə başlayıb, nə ilə qurtaracağımı bilmirdim, sadəcə qürbətdə 1993-cü ildən sonra Zəngilan ənənələrinin tərkib hissəsi olan İlaxır Çərşənbənin mənim üçün hansı səbəblərdən qəmli bayram olduğunu izah etmək istəyirdim… Əsl səbəb isə yazının sonunda özü tapıldı. Çünki mən bu bayram gecəsi papaq ata bilmirəm, papağı Zəngilanda qoyub gəlmışəm… Allah bizlərə tezliklə düşmən tapdağı altında qalmış papağımızı başımıza qoymaq şərəfi qismət eləsin! Söz verirəm ki, inşallah, o zaman gəlsə, qonşularımızın birinin qapısına mütləq papaq atacam…

İlaxır Çərşənbəniz mübarək, əziz həmvətənlərim!!!

Şirvan Kərimov
Samara Vilayətinin Azərbaycanlılar liqasının sədri, hüquqşünas
Xeberle.com

— See more at: http://www.xeberle.com/ru/view/19989/bu-bayram-gecesi-papaq-ata-bilmirem-nki-papa-zengilanda-qoyub-gelmsem/#sthash.lt411tUc.dpuf

16 МАРТА 1921 — ДОГОВОР МЕЖДУ РОССИЕЙ И ТУРЦИЕЙ

Moskva müqaviləsi — 16 mart 1921-ci ildə Rusiya ilə Türkiyə arasında imzalanmış «dostluq və qardaşlıq» haqqında müqavilə. Müqavilə 16 maddə və 3 əlavədən ibarətdir.

RSFSR tərəfdən müqaviləni Xarici işlər üzrə xalq komissarı Georgi Çiçerin və Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin üzvü Cəlaləddin Qorxmazov, Türkiyə tərəfdən isə TBMM Xarici işlər vəkili Yusuf Kemal bəy, türk deleqasiyasının üzvü Rza Nur bəy və TBMM-in Rusiyadakı səfiri Əli Fuad paşa imzaladılar.

Müqavilədə Naxçıvan Azərbaycanın ərazisi kimi təsdiqlənir və Türkiyə onun qarantı kimi çıxış edirdi. 

Московский договор между Россией и Турцией

16 марта 1921 года

Правительство Российской Социалистической Федеративной Республики и Правительство Великого Национального Собрания Турции, разделяя принципы братства наций и права народов на самоопределение, отмечая существующую между ними солидарность в борьбе против империализма, равно как тот факт, что всякие трудности, созданные для одного из двух народов, ухудшают положение другого, и всецело воодушевляемые желанием установить между ними постоянные сердечные взаимоотношения и неразрывную дружбу, основанную на взаимных интересах обоих сторон, РЕШИЛИ заключить договор о дружбе и братстве и назначили для сего своими уполномоченными:

Правительство Российской Социалистической Федеративной Советской Республики:

Георгия Васильевича Чичерина народного комиссара по иностранным делам и члена Всероссийского Центрального Исполнительного Комитета,

и Джелал Эдина Коркмасова, члена Всероссийского Центрального Комитета,

Правительство Великого Национального Собрания Турции:

Юсун Кемаль-Бея, и народного комиссара по народному хозяйству Великого Национального Собрания Турции депутата Кастамони в том же Собрании, доктора Риза Нур-Бея, народного комиссара по просвещению Великого Национального Собрания Турции, депутата Синопа в том же Собрании,

Али Фауд-Пашу, чрезвычайного и полномочного посла Великого Национального Собрания Турции, члена от Ангоры в Великом Национальном Собрании,

каковые, после обмена полномочиями, найденными в надлежащей и законной форме, согласились о нижеследующем:

Статья I

Каждая из Договаривающихся Сторон соглашается в принципе не признавать никаких мирных договоров или иных международных актов, к принятию которых понуждались бы силою другая из Договаривающихся Сторон. Правительство РСФСР соглашается не признавать никаких международных актов, касающихся Турции и не признанных Национальным Правительством Турции, представленным ныне ее Великим Национальным Собранием.

Под понятием Турции в настоящем договоре подразумеваются территории, включенные в Национальный Турецкий Пакт от 28 января 1336 (1920) года, выработанный и провозглашенное Оттоманской Палатой депутатов в Константинополе и сообщенное прессе и всем Государствам.

Северо-восточная граница Турции определяется: линией, которая, начинаясь от деревни Сарпи, расположенной на Черном море, проходит через гору Хедис-Мта, линией водораздела горы Шевшет-горы Каннин Даг, она следует затем по северной административной границе Ардаганского и Карского санджаков по тальвегу рек Арначай и Аракс до устья Нижнего Кара-Су (подробное описание границы и вопросы к ней относящиеся, определены в приложении I (А) и (В) и на прилагаемой карте подписанной обоими Договаривающимися сторонами).